BÊN KIA ĐÈO THUNG

Bà Khánh Sơn đi Mộc Phủ. Bà không nói gì với con cháu mà lẳng lặng đi như những chuyến đi vào miền Nam trước đây. Bà chỉ dặn đứa cháu nội đang học cấp 3 là bà đi hai hôm rồi về.

Bà đi xe khách lên ngược. Đã vài năm nay, bây giờ bà mới đi ô tô. Lúc còn làm Hiệu trưởng một trường Cao Đẳng bà cũng rất hay phải đi xa. Những chuyến đi để trao đổi học tập với các trường bạn trong Nam ngoài Bắc. Duy chỉ có tỉnh S là bà luôn nhường cho cấp phó đi thay mình. Hai tỉnh chỉ cách nhau một con đèo với hơn trăm cây số mà trọn một đời bà không đến nơi. Hơn bốn mươi năm nay, chỉ cần vượt qua con đèo Thung là tới nhà người ấy. Cái tên con đèo cứ cứa âm thầm vào trí nhớ của bà, nó ám ảnh suốt một đời người đàn bà vừa đẹp vừa quyền thế ở một tỉnh miền núi. Vài chục năm nay bà luôn nhớ chợ Bờ. Cái địa danh chìm ỉm dưới lòng hồ rồi mới sinh ra co đường có ngọn đèo này. Người bạn của bà cũng đi biền biệt từ lúc suối Rút còn đông người lên Tây bắc và cái chợ rất cũ rưng rưng trong lịch sử đánh giặc Pháp ngày xưa.

Lên đỉnh đèo, nắng hanh hanh sớm. Khách xuống xe mua đồ rừng. Còn bà thì vẫn ngồi lặng lẽ. Bà giở cái gói túi ni lông buộc kín bằng một sợi len đỏ nay đã cũ sơ. Bà hít cái mùi mớ tóc rất lạ mà lại rất quen khiến lòng bàng hoàng. Mớ tóc người con gái từ rất xa vẫn như có mùi bồ kết. Sáng ấy trên đèo Thung bà bỗng thấy mình là con gái. Bà thì thầm, anh ơi kể từ ngày yêu anh, em luôn nghĩ là em đã là con dâu đất S rồi. Vậy mà sau gần nửa thế kỉ em mới bước chân đến ngõ nhà chồng.

Xe xuống đèo, bà nhìn thấy một đám thanh niên ném Còn bên bìa rừng. Quả Còn bay đi bay về qua một cái vòng không tròn mà là hình trái tim. Tiếng cười của lũ trẻ trong nắng sớm thơm như mùi rừng. Bà thấy hiện lên con suối La Hiên có nhiều bông hoa Dẻ thơm nao nao ngày xưa. Ngày xưa khi học nơi sơ tán, bà và người ấy hay ngồi bên suối hoa Dẻ mơ một đám cưới đón dâu qua chợ Bờ Đà Bắc …

Bà xuống xe ở chợ phủ Mộc. Bà gọi tắc xi đi vào đội Chín. Cái tên rất mơ hồ mấy chục năm nay bà nhớ. Thế mà tài xế Taxi cũng hiểu. Chú lái xe bảo, bác về thăm quê à? Nhà bác trong Nông trường à? Bà cười . Ừ quê chồng cháu ạ.

Miên man núi và những rừng mận. Hoa mận sớm lác đác trắng bên những vườn quýt qua chưa vào vụ chín. Người phủ Mộc giàu lắm. Họ để xe ô tô ven rừng và lên nương làm cỏ tỉa cành cho mận cho cam cho chè. Chỉ có con đường bê tông vẫn bụi mù và ven đường ngập tràn những rau tàu bay rau tòm phóp. Bà nhớ người ấy từng đi hái rau rớn rau tòm phốp vào những chủ nhật và hai người từng chia tay nhau lúc người ấy nhập ngũ cũng bằng một bữa cơm có canh rau tòm phóp với cà muối Phú Bình. Đêm chia tay mớ tóc dài nhất lớp của Khánh Sơn được chia làm hai. Bà Khánh Sơn cắt mớ tóc thổn thức. Người ấy giữ một nửa một nửa bà gói cẩn thận cất dưới đáy hòm gỗ sinh viên. Con tàu một đêm sương rất lạnh mang mớ tóc của bà vào chiến trường.

Hai năm sau , lúc bà sắp tốt nghiệp đại học thì có tin về người ấy hi sinh. Có người viết thư cho bà là biết chính xác người ấy chết ở Đức Cơ. Bà mơ hồ chuyện không lành vì kể từ ngày ra đi chỉ có một lá thư về ở Quảng Bình. Năm sau bà yêu một người lính bị thương từ chiến trường trở về. Ấy vậy mà khi bà sắp sinh đứa con đầu thì có tin người yêu của bà còn sống. Niềm vui nỗi buồn chìm vào bươn trải những ngày mới hòa bình.

Nhiều năm sau bà luôn hi vọng có một ngày người ấy sẽ qua đây để về quê và tìm gặp bà. Nhưng chờ mong ấy không thành. Con đường qua chợ Bờ chìm sâu trong lòng hồ thủy điện sông Đà . Cứ nghĩ đến ước mơ một ngày đám cưới dẫn dâu qua co đò ấy là bà lại rưng rưng muốn khóc. Người ấy về quê bằng con đường qua đèo Thung. Ở thị xã nơi bà nhìn lên đèo Thung xanh mờ như cổ tích.

Bà đi đến đội Chín. Bà cảm thấy mình đang ngửi thấy mùi bụi đất đỏ mà người ấy hay kể cho bà. Bà thấy những con suối con con bây giờ người ta làm cống bê tông vượt qua ở dọc những con suối ấy là rất nhiều rau dại mà bà đã nghe tên, Bà đứng bên một đồi chè có rất nhiều gái trai đưa nhau lên chụp ảnh. Bà nhớ ngày xưa người ấy cũng từng mang dấu diếm mấy cân chè buso về xuôi bán lấy tiền đi học. Bà luôn ngửi thấy trong sách vở của người yêu mình thoảng mùi chè châu Mộc.

Bà Khánh Sơn nói chú tài xế quay trở về. Tài xế Taxi ngạc nhiên hỏi, bác không về nhà ư?

Bà bảo, ông ấy đi rồi. Ông ấy không đợi tôi.

***

Châu Mộc lùi lại sau với nườm nượp người đi du lịch. Bà nghĩ bà không có lỗi với người ấy. Người ấy cũng chẳng hề có lỗi với bà. Kỉ niệm thì cũng cứ chìm sâu vào dĩ vãng và kỉ niệm thì chỉ đẹp với người trân trọng kỉ niệm mà thôi.

Nơi cái chợ và con suối nổi tiếng đến thế và cả cái xe tăng của người anh hùng váng tiếng trong sách vở Cù Chính Lan cũng chìm dưới nước đó thôi. Chiến tranh có lỗi với nhân loại và chiến tranh cũng lại thêu dệt bao nhiêu là mối tình đẹp ở đời.

Trở về lên đèo Thung. Bà Khánh Sơn nhìn về phía con đường ngày xưa người ấy hay đi qua. Một cái Thác nổi tiếng ngàn đời là thác Bờ. Bà thì thầm. Anh ơi dưới mặt hồ thủy điện mênh mông phẳng lặng kia có một con thác. Con thác ấy luôn sống mãi với chúng mình anh nhỉ.

Châu Mộc ngày 6/11/16

Hà nội 7/11/16