Đường làng

Con đường ra khỏi làng chạy qua đầm nước vượt qua một dẫy tre xanh là đến bờ sông. Từ đấy đi vài trăm mét là chập vào ga tàu hỏa. Tiếng còi tàu tu tu cứ vận vào bao cuộc ra đi và những chuyến trở về.

Nửa thế kỉ trước người ra đi chỉ là thanh niên trai tráng. Mười người ra khỏi lũy tre xanh thì 9 người ra lính. Chỉ may có một người đi làm công nhân. Hàng trăm người ra lính thì có một người đi học này nọ. Làng tôi những đàn bà là đàn bà. Cầy ruộng cũng đàn bà, cấy hái cũng đàn bà. Đói no ỉ eo giấy bút cho con đàn bà lo hết. Con gà con lợn củ khoai củ dáy đều ở tay đàn bà. Ngày ấy đàn ông áo xanh đàn bà áo gụ, thấm thía hát chèo nỉ non dọc bờ mương bờ ruộng.

Cũng con đường ấy sau chiến tranh người làng ngong ngóng nhìn ra lũy tre. Những người trở về hanh hao hiền hậu thưa thớt. Chả có trống cà rình gõ tùng rinh đón họ như ngày tiễn họ ra đi. Chuyến tàu hỏa nào lên đến quê tôi cũng mệt mỏi già nua và tiếng còi tàu nửa thế kỉ sau cũng vãn thế khàn khàn uể oải.

Năm mươi năm sau, con đường đất nay là đường bê tông, còn cây cối cũng vẫn xanh vào xuân hè và nâu vàng vào thu đông. NGười làng tôi vẫn ra đi qua lũy tre đến đê rồi xuôi tàu. Bây giờ chả cứ trai tráng mà thanh nữ cũng ra đi. Con trai đi phu hồ, con gái đi làm Ô sin, làm tiếp viên nhà hàng, làm công nhân may dưới thành phố. Làng dặt những ông bà già và trẻ con. Những ông già vốn đã đi qua cổng làng kia vào lính nay mỗi chiều ngóng ra lũy tre đợi cháu con đi làm Ô sin trở về. Làng đổi thay lắm. Xe cộ hút sách tàng rạc lừa lẫm đỏ xanh cả làng. Trên con đường qua đầm ra bờ tre một nhà tưởng niệm liệt sĩ bề thế khang trang. Khói hương lúc nào cũng sẵn.

4/7/2016