RAU ĐẮNG CẢY

Mẹ tôi bảo, sinh tôi ra mẹ ăn toàn búp vông và rau đắng cảy với muối nướng. Có nhẽ vì thế nên lớn lên và tới già tôi rất thích ăn của đắng.

Ở đồi trung du quê tôi, cây đắng cảy mọc dại khắp nơi. Lá nó xanh ngắt, xanh hơn những thứ lá cây khác. Mùa xuân trông búp nó non mỡn long lanh sương yêu lắm. Trâu bò cũng kiềng mặt, sâu bọ cũng tránh đường. Chỉ tội kiến đen hay leo lên. Cũng có thể kiến cũng thích vị đắng. Bằng chứng là nếu ta cắn phải con kiến mồm đắng ngắt hăng sè.

Mẹ đi làm vặt nắm rau đắng cảy rồi vẳn vào cạp quần. Hết ngày làm về nhà dỡ ra, những búp đắng cảy đã tai tái. Chiều mùa đông nồi cơm độn sắn vừa ráo nước, mẹ cho nắm rau hấp ở một góc nồi. Cơm chín rau cũng chín. Ở góc hấp rau những miếng sắn và những hạt cơm cũng xanh lè. Mẹ hớt riêng chỗ nhựa xanh lè ra một bát mẹ ăn, còn chỗ khác không đắng dành cho các con. Mình lớn, nên ăn rau đắng chấm muối cùng mẹ. Thức ăn để giành cho năm sáu đứa em. Rau ăn vào miệng đắng ngoét. Nhai một lúc thấy bùi bùi. Nuốt đến đâu cái đắng nhâm nhẩm xuôi vào cổ, đắng xuống bụng và lúc ấy miệng thấy ngọt. Miết rồi ngửi mùi đắng thế mà thành thơm. Mà rõ lạ. Những thứ đắng, chát chua cay không ăn được thì thôi, chứ ăn được dễ nghiện hơn mấy đồ ngon ngọt.

Một hồi các đồi gò quê tôi,hợp tác xã phá sạch để trồng sắn, trồng chè. Sắn và chè nay chả năng suất nữa, người ta lại phục hồi trồng rừng. Những cây đắng cảy ở ven nương, ven đồi lại đua nhau nẩy mầm vào kì sấm dậy. Già rồi, về quê nhìn những cây rau búp xanh mơn mởn, nay xa lạ với dân làng. Tôi hỏi lũ trẻ cây này cây gì? Chúng nó nhỏn nhẻn, chúng cháu đếch biết (!) 

Lâu rồi tôi cũng không ăn rau đắng cảy nữa. Chỉ thích măng đắng. Khổ nỗi đôi chục năm trước, người Hà Nội chưa hề biết thứ măng này. Ấy vậy mà nay vào nhà hàng là cao giọng gọi, măng đắng chấm mẻ chưng nhé! Thế mới sành điệu. Mấy thứ đắng quê tôi nên hương phết.

Có một năm lúc mẹ chưa mất. Vợ chồng tôi về. Bữa cơm chiều lại thấy có nhúm đắng cảy hấp cơm. Vợ tôi sợ mùi đắng hắc từ đĩa rau. Chỉ có tôi và mẹ nhón từng cọng rau chấm muối nướng. Mẹ bảo, thằng bố cả vẫn thích ăn đắng cảy hả? Mẹ nói âu yếm thế mà tự nhiên nước mắt tôi lại chảy .

5/1/2015