RUỘNG LẦY

(Truyện ngắn. NTL)

Đời chả biết sao mà lần. Ngày ấy hai nhà ghét nhau, cắm cẳn nhìn nhau như chó ăn vã mắm. Sự ghét nhau như trò trẻ con. Hồi cải cách cả hai nhà đều bần nông. Yên ổn mà sống nghèo, chả rễ chả chuỗi gì hết. Hòa bình lập lại con cháu lóc nhóc đến trường thân nhau ra phết. Tối lửa tắt đèn có nồi quả cọ om thơm tháng chạp cũng cho nhau. Mớ tép phơi khô chưng với quả dọc cũng ới nhau làm chén rượu. Ấy thế mà rồi chọng chọe nhau từ cái thời ông Thưởng lên làm cán bộ xã. Nhà ông Hàn vắng hẳn khách. Khách đến nhà ông Thưởng, chó nhà ông Hàn cắn ong óc. Lâu rồi, bà vợ ông Hàn bực, vác chổi đập con chó. 

- Chó nhà người ta, người ta không cắn thì thôi mày cắn làm gì?

Bên kia rào bà Thưởng nghe mà điên tiết. Bà đập con chó nhà mình đang cúm rúm nằm chân cối xay đánh ẳng một cái. Bà cũng đay lại:

- Này này, người ta đang bảo mày là chó kia kìa, đồ ăn hại. 

Chuyện đến tai hai ông chủ nhà. Hai ông thở dài rồi nhìn vợ rồi ngán ngẩm cái nỗi đàn bà. Hai ông cứ đi làm việc đàn ông. Mặc kệ đàn bà, chả hơi đâu. Nhưng rồi các cuộc chén chú chén anh thưa dần, hai nhà có lối sang nhau cỏ gà nhỏm lên ngơn ngởn

***

Chuyện chỉ có thế thì chả nói làm gì. Khối láng giềng cứ cãi chửi nhau rồi lại xí xóa như chưa hề có chuyện khúc mắc bao giờ. Ai cũng thấm cái câu, bán anh em xa mua láng giềng gần. Ừ mà láng giềng thế nào thì mới mua chứ. Ông Thưởng bảo vợ thế. Con gái ông Thưởng tên là cái Tần thập thò nghe bố bầm chì chiết nhau mà rấm rứt khóc. 

Từ ngày hai nhà không qua lại nhau như trước cái Tần với thằng Sỹ con ông Hàn không đi học cùng nhau nữa. Gặp nhau ở lớp chúng nó cắm mặt xuống chân. Thằng Sỹ ngó lơ chỗ khác , chỉ khi xếp hàng vào lớp nó nhìn cái đuôi tóc con Tần và cái vạt tam giác khăn quàng đỏ dưới cái cặp ba lá.

Từ ấy thằng Sỹ cứ đi về sau cái Tần suốt đoạn đường từ trường về nhà. Bây giờ chúng nó đã học cấp 2 bố cái Tần nay là Chủ tịch xã còn bố thằng Sỹ làm thợ mộc ở tổ nông cụ HTX. Thằng Sỹ bảo với mẹ nó : 

- Bầm xích con chó nhà mình lại sau nhà đừng để nó sủa rinh rom làng xóm nữa .

Bà Hàn vừa dắt chó ra sau nhà vừa ngoảy cái mặt về phía nhà ông Thưởng, bảo kệ nó. Cho nó sủa. Con của nó biết gì, chỉ con người cứ vận thân chó vào mình rồi cãi nhau. 

Đùng cái thằng Mỹ mang máy bay ném bom ra miền bắc. Mùa hè năm ấy ngột ngạt nắng và khói bom. Ông Thưởng và ông Hàn tối ấy ra bờ rào rào ngồi tới khuya. Ông Hàn xung vào tổ trực chiến dân quân ra gò cao gần ga bắn máy bay. Ông Thưởng suốt ngày mũ lá sắc cốt chạy cánh đồng này tới kho đội khác để động viên bà con yên tâm sản xuất đánh Mỹ.

Kì thi tốt nghiệp cấp 2 năm ấy sao mà khổ thế. Cái Tần và thằng Sỹ vừa khiêng vác đồ đoàn cho cả nhà sơ tán vào rừng vừa ôn thi. Chả hiểu 2 ông chủ nhà tính toán thế nào mà hai nhà lại sơ tán làm lán ở 2 chân đồi chác nhau một thửa ruộng chừng bốn chục mét. Chỉ một thửa ruộng thôi nhưng là ruộng lầy không thể lội qua được. Họ bảo trâu lội xuống còn không lên được. Người ta đi cấy đều dùng đà bằng 2 ống nứa dại dài 3 mét làm đà .Hai nhà Hàng ngày nhìn thấy nhau, nhà này ngửi thấy mùi cá kho của nhà bên kia, tiếng is ới mắng mỏ con cái trong đêm là nhà kia cũng nghe được hết. Gần thế thôi mà muốn đến nhà nhau phải đi ngược lên ngọn thung lũng rồi vòng xuống dễ đến gần cây số. Từ ngày máy bay Mĩ đánh phá, hai nhà đối diện nhau qua thửa ruộng mà không giáp mặt nhau thì con cái Tần và thằng Sỹ cứ chiều đến là đợi nhau. Lạ một cái là thằng Sỹ ngồi thái chuối lợn mặt quay sang nhà con Tần cũng đúng lúc cái Tần đứng giã sắn cho lợn. Thằng Sỹ mải nhìn cái Tần nhấp nhổm giã cối chầy tay mớ tóc lắc ngang lắc dọc mà thái dao vào tay kêu đánh ối. Bên kia , cái Tần ngừng tay giã cối sắn bần thần nước mắt ngân ngấn nhìn qua ruộng lúa loi thoi những cây rau đùi ếch.

NHưng chiến tranh nó đau khổ bao nhiêu thì nó lại càng kéo mọi mảnh đời lại gần nhau bấy nhiêu. Trước đây dù có không ưa nhau điều gì thì nay trước sự sống chết con người yêu thương nhau thê. Bao nhiêu lỗi lầm gì trong đạn bom bỗng đều bé tí.

Chúng nó thi tốt nghiệp cấp 2 vào chập chiều tối. Lâu nay lớp hoc sơ tán trong gò cọ. Lớp nào cũng đào giao thông hào vào tận lớp. LŨ học trò tranh thủ máy bay Mỹ phải chạy ra hầm là được dịp chí chóe. Cái Tần và thằng Sỹ tranh thủ hỏi nhau dưới hầm về chuyện bố mẹ nhau, chuyện lúa nhà nhau còn hay hết , kể chuyện ăn độn khoai ăn độn chuối xanh cho nhau nghe. Có một lần giữa lúc máy bay ném bom ngoài ga hầm trú ẩn của lớp rung bàn bật. hai đứa nắm chặt tay nhau . Cái Tần bảo, có chết thì mình chết cùng nhau. Thằng Sỹ thấy lạnh sau gáy còn cái Tần thì má ửng hồng lên đẹp thế. 

Hồi ấy tuổi mười lăm mười sáu mà yêu nhau là khủng khiếp lắm. Thế mà chúng nó thích nhau nhưng cứ cấm khẩu trong mồm không dám nói ra. Chúng nó yêu nhau chỉ biết khóc. Họ bảo nước mắt là thước đo vui, buồn, hờn , giận , yêu, ghét. Nước mắt là tinh chất của tâm hồn một động vật cấp cao. Động vật bình thường chúng cũng yêu nhau tha thiết cũng ghen tuông đau đớn nhưng làm gì có nước mắt. Ai bảo nước mắt là xấu chính là con người tệ bạc nhất với con người. 

Một ngày, nắng như lửa trận địa trực chiến của dân quân xã có một khẩu trung liên và 6 khẩu k44 bị bom. Hai giờ chiều máy bay chúi đầu ném bom vào ga tàu hỏa. Tiếng đạn trung liên nghe lốp đốp kéo dài, tiềng k44 đĩnh đạc bong bong lũ trẻ con trong xã reo lên súng xã mình súng xã mình. Người lớn người già người trẻ thấy lồng ngực nở ra niềm tự hào đâu chỉ riêng ai. Các bà các cô bõng chốc thấy các ông chồng mình đều là phi thường đáng yêu vô cùng. Bom nổ, khói đen nghi ngút. Tiếng súng im bặt . Rồi thì tiếng trống của xã đổ dồn . Sau tiểng trống là tiểng kẻng các thôn rung lên . Hàng trăm người đổ ra trận địa trực chiến. Họ bới lên những người bị vùi lấp vì bom . Họ khâm liệm những người hi sinh. Một buổi chiều lửa và khói bom và hoàng hôn màu máu.

Đêm ấy ông Thưởng ngồi bên ông Hàn. Ông Hàn bị sức ép máu ra tai. Khi moi lên, ông thở hắt ra, mắt thao láo không nói không cười. Từ ấy ông nghễnh ngãng, ông ba ngơ, ông nhìn chim sẻbay qua cũng cười, ông nghe bìm bịp kêu cũng khóc nghe sấm mùa hè là lên giường đắp chăn.

Khuya, cái Tần mang bát cháo đun bằng dải khoai nước với đỗ xanh đi vòng lên ngọn dộc sang cho bác Hàn. Bà Hàn khóc. Bà bảo, Ông ơi cháu cái Tần nó sang cho ông ăn cháo này. Ông Hàn ngơ ngơ, tai ông vẫn rỉ nước hồng hồng . Ông nhìn con bé Tần chẳng hề một xúc động mảy may. Tay ông huơ huơ ra hiệu máy bay đến. Cái Tần òa lên khóc. Ông Thưởng đứng dậy sốc xà cột đi ra xã lo chôn cất những người hi sinh.

*****

Cái tràn ruộng lầy sao mà đáng ghét đến thế. Bà Thưởng cầm cái đèn hoa kì tay kia cầm con dao phát rừng sang thăm ông Hàn. Gọi nhau thì được nhưng sang nhà nhau thì khó. Ước gì ruộng không lầy để đắp một cái bờ nối hai sườn đồi với nhau cho sớm tối lửa đèn. Có hôm bà Hàn gọi chó êu êu, thì thấy con lu chạy lồng bên vườn nhà bà Thưởng mãi mươi lăm phút sau nó mới chạy về, Trên lưng nó đầy nhũng hoa ké và lá cây. Không biết ở cái làng này ruộng lầy có từ bao đời. Ruộng lầy chỉ ở các thung lũng mà hai bên là đồi rừng rậm. Mặt ruộng cứ lùng bùng những cỏ và rau đùi ếch. Người nào dẫm mãi một chỗ sẽ thụt sâu xuống đến bụng đến ngực . Bùn ruộng lõng bõng như cháo sắn. Mùi bùn thói như mùi trứng gà ung. Mỗi năm ruộng lầy chỉ cáy một vụ còn một vụ bỏ hoang cho rau tróc rau đùi ếch mọc xanh rầm rĩ. Con đường chạy vòng lên ngọn dộc sang nhà nhau bắt đầu từ đàn chó hai nhà đi thành chổ. Con đường ấy cái Tần và Thằng Sỹ dẫm nát cả những ngày mưa hỏi bài nhau ngoài đồi.. Từ ngày ông Hàn bị bom vùi ngoài trận địa gò cao nó trở thành con đường chính thức sang nhà nhau bởi ông bà Thưởng mỗi lần đi sang nhà ông Hàn tay cầm dao phát cây cỏ cho đường rộng ra thêm . 

Khi con đường rộng ra thêm thì thằng Sỹ và cái Tần lại ít đi con đường ấy nữa. Ruộng lầy vẫn cứ hun hút những có hoang và rau đùi ếch. Đêm mùa đông ở những tràn ruộng lầy có tiếng con hiu hiu kêu triền miên. Con hiu hiu giống y như con nhái nhưng nó đen. Người ta bảo bắt hiu hiu kho với măng là thành món ăn nhái ôm măng. Nghe vậy thôi nhưng những người dân ở bên ruộng lầy làng thằng Sỹ cái Tần không bao giờ họ ăn món ăn đó. Cái thú bắt cá chèo đồi ngày mưa rào ở những ngọn rừng gần ruộng lầy luôn là thích thú của Sỹ và cái Tần. Hai đứa từng đội mưa chạy ngược lên ngọn rừng theo những lạch nước chảy xuôi để rình bắt những con cá chèo đồi không may mắc kẹt lại trong đám cỏ cây. Chỉ có những khe suối trong những cánh ruộng lầy mới có giống cá chèo đồi, Nó to như con cá chuối nhưng khỏe hơn nhiều. Cứ mưa rào là nó nhảy kên bờ rạch ngược lên đồi cao theo những luồng nước mưa chảy xuống. Đến một đoạn rừng nào đó nó nhảy lăn ra đám cỏ lá nằm im đó fđể côn trùng kiến mối ngửi mùi tanh của nó mà bu vào. Cá chèo đồi tiết ra một thứ keo dính mà côn trùng bám vào không ra được. Chừng biết mưa gần tạnh là chúng lại nhảy sang luồng nước chảy để tụt xuống ruộng lầy. Xuống đó chúng bắt đầu sơi món côn trùng vừa kiếm được. Những trận mưa bắt cá chèo đồi nhìn áo cánh dính chặt vào ngực cái Tần. Thằng Sỹ luống cuống còn cái Tần thì môi đang xám ngoét vì nước mưa bỗng ửng lên . Chúng nó thở hổn hển xuống đồi. 

Cái Tần đi học cáp 3 dưới huyện. Thằng Sỹ thì ở nhà làm ruộng trông ông bố mới gần 40 tuổi mà đã ba ngơ. Mối chiều thứ 7 thằng Sỹ ngồi thái chuối lợn nhìn sang nhà cái Tần. Bà Hàn gọi :

-Sỹ ơi sao mày thái chuối kiểu gì mà thắng 5 một nhát tháng mười một nhát thế hả con?

Thằng Sỹ cãi :

- đâu mà con vẫn thái đều đấy chứ. 

Bà Hàn

-Bầm có nghe thấy soèn soẹt đâu? Nghe nói tuần này con cái Tần không về. Bầm nó bảo nó phải đi đào trận địa cho huyện. 

Thằng Sỹ im lặng.

Người ta lại cuốc ruộng lầy và cấy lúa . Đận ấy đang là mùa hè. Cuốc dẫm ruộng lầy trong nắng ngột ngạt lại ngửi mùi thối bùn dộc ai cũng mệt. vài ngày sau lúa nhoi nhoi thưa huếch hoác Con cái Tần về nghỉ hè nhìn mấy con cuốc lom khom đi trên ruộng lầy . Con cuốc cắp con hiu hiu lên vườn nhà thằng Sỹ đứng ngoai ngoái nuốt mồi. Bà Thưởng trong nhà bước ra nhìn con gái :

-Nghe đâu thằng Sỹ đi khám bộ đội con ạ. Ồì tội quá, nhà bên ấy chỉ có nó là lao động chính, ông Hàn cũng khá hơn rồi nhưng hay khóc mỗi khi thấy bố mày sang chơi.

Đêm hôm ấy, có con cuốc kêu cuốc cuốc.. Trời vắng sao và vắng gió . Cái Tần đi vòng ngọn tràn ruộng lầy sang nhà Sỹ. Hai đứa ngồi tít trên ngọn tràn lầy, hai con chó hai nhà theo chân chủ cũng loạt soạt theo nhau đi bắt chuột. Cái Tần nói, nó được đi thi học sinh giỏi. Thằng Sỹ khoe, nó sắp tòng quân. Hai đứa ôm nhau, mồ hôi hôm ấy đầm đìa. Có tiếng kêu cuốc cuốc dưới ruộng lầy. Thằng Sỹ bảo, bao giờ về anh sẽ bắt con cuốc này cho hết kêu não nề để hai nhà không buồn nữa. Cái Tần hít cái mùi mồ hôi thằng Sỹ :-em chỉ mong hết ruộng lầy để hai nhà đắp con đường sang nhau. Hì hì , nó cười….để dẫn dâu cho gần. Thằng Sỹ ngạc nhiên nhìn cái Tần, ngực nó phập phồng , Hai đứa cắn vào môi nhau. Hai con chó hai nhà ngồi hai bên lè lưỡi thở ..

****

Mùa hè năm ấy nhiều bom thế. Thằng Mỹ dường như muốn đổ hết bom trong kho nhà nó vào miền bắc nước ta. Trai tráng lên đường kìn kìn. Khắp nơi là khẩu hiệu thúc dục nhân dân quyết tâm đánh Mỹ. Trên các áp phích, nhà kho, tường đình, đâu đâu cũng là dòng chữ QUYẾT TÂM ĐÁNH THẮNG GIẶC MỸ XÂM LƯỢC. 

Cái Tần đi đại học cũng là lúc nhà bà Hàn nhận thư của thằng Sỹ. Trong thư có kèm theo thư cho cái Tần. Thư viết : « Tần ơi, em cố học cho cả anh với nhé. Bọn anh đang vào đợt 2 Mậu Thân . Mùa hè ở Củ Chi này cũng lại nghe tiếng cuốc kêu. Tiếng cuốc kêu ở ven sông Sài gòn này không khàn khàn như tiếng cuốc quê mình. Anh nhớ con cuốc cô đơn ở ruộng lầy ngăn hai nhà chúng mình, tiếng kêu nó buồn lắm…..Chờ ngày anh về sẽ đắp con đường qua ruộng lầy sang nhà nhau . Lúc ấy sẽ không còn ruộng lầy nữa em nhé. » 

Đó là lá thư duy nhất cái Tần nay là bà Ba Dũng ở Sài gòn giữ đến tận bây giờ. Thằng Sỹ hi sinh trên Củ Chi vào cuối đợt 2 Mậu Thân. Chả tìm thấy xác Sỹ , chỉ thấy có tên trên Đền Bến Dược. 

Bà Tần về quê thấy con đường nối hai nhà qua tràn ruộng trồng toàn hoa râm bụt . Cái ruộng lầy nay thành cái ao chung hai nhà chỉ ngăn một tấm phên giữa ao thôi. Họ bảo có thể cá nhà này sang ao nhà kia là thường. 

Hai ngôi nhà lá quay mặt vào nhau nay đều xây và lớp ngói. Họ bảo hai nhà ấy treo hai cái huy chương kháng chiến y hệt như nhau có hai tấm ảnh ở góc trên tường. Ở nhà ông Hàn là tấm ảnh cô gái tóc bím đuôi sam 17 tuổi . Còn bên ông Thưởng có ảnh chú tân binh đeo binh nhì nghiêm nghị . 

Lại nghe nói , bây giờ không còn ruộng lầy nữa vì chủ trương của cấp trên một thời đốt rừng trồng sắn trồng chè cho hợp tác xã khiến rừng biến mất nên đất đồi sói mòn xuống ruộng. Ruộng lầy nay thành khô cứng. 

Một mùa hè bà Tần về quê. Các bậc bố mẹ đã qui tiên cả. Một tối, bà ngồi ở cửa nhà nhìn sang ngôi nhà đối diện. Bỗng bà nghe thấy tiếng cuốc kêu. Bà lắng nghiêng đầu. Ơ nhỉ, tiếng cuốc kêu ở miền bắc nghe khàn khàn hơn tiếng cuốc kêu miền nam. .

Sáng 20/6/2018 NTL