Ngược chiều tháng tư

Ngược chiều tháng tư

Giữa tháng tư. Cao nguyên vần vũ những đám mây đùng đục nằng nặng trên trời. Hoa Pơ lang cũng đã rụng những cánh cuối cùng đỏ như cái buồm con quăn queo và tung lên giời những nhón bông mỏng tang theo gió. Đất và trời Tây Nguyên khan khát. Hệt như người mới sốt dậy thèm của chua, thèm cái sắp bùng lên sau nhiều tháng ngày kìm nén.

Trên xe ngoại trừ đại tá Vĩnh phó CN chính trị sư đoàn 320 còn trẻ , còn ba chúng tôi, ba thằng lính sư đoàn cộng tuổi vừa đủ 204 tuổi. Ngồi trên xe từ Gia Lai xuống Bình Định cười hưng hức trong sương mù lúc 5 giờ sáng . Chàng đại tá viện sử Quân đội Trần Tiến Hoạt bần thần..... Ngày ấy mới đầu tháng 3/75 mà “thằng 95 “ một mình nó chặn đứt con đường nàỳ phải nói là "liều" . Cười he he, liều theo cách khoa học đấy nhe. Ôi chao thì ra bọn mình đang đi ngược chiều kí ức. Phải rồi, tháng tư nào chả thế, người ta đi xuôi theo hướng hành quân thần tốc đến Sài Gòn. Còn chúng tôi hôm nay đang đi ngược lại về với những con đường , những trận đánh dọn cỗ cho chiến dich 1975 toàn thắng.

Con đường ngược chiều bao giờ cũng thấm thía đến đau đớn cho một con đường.

Bảy rưỡi sáng chúng tôi ăn phở gia truyền Nam Định ở An Khê. Sau lưng hàng phở này là con đường chạy đến Cheo Reo. Nơi hợp lưu của 2 con sông A jun và sông Pa để thánh dò ng sông Ba hùng vĩ đổ ra biển qua cửa Đà Rằng ở Phú Yên. Xe chúng tôi qua sông Côn, qua đập thủy điện rồi chạy giữa những cánh đồng lúa chớm gặt vụ chiêm. Hạ cửa kính ngửi hít mùi rơm thơm chợt nhớ cũng tháng tư năm 1975 đánh địch tràn ra cửa biển Tuy Hòa cũng từng ngửi mùi rơm thơm hệt như hôm nay. 

Xe chạy miệt mài, chúng tôi dù lãng mạn lắm cũng không kịp dừng để thăm chị Đặng Thùy Trâm ở Đức Phổ bởi trong chiều nay chúng tôi phải về tận trận địa Minh Long trên miền tây Quảng Ngãi, phải đên sân bay Minh Long và xem lại trận địa bố phòng quận lị cũ để rồi hiểu ra hướng đánh và tại sao trận đánh ấy có hiệu suất cao đến thế. Một trận đánh chỉ trong gần một ngày đã tiêu diệt và bắt sống 633 tên địch mà ta thì thương vong rất ít.

Lần nào cũng vậy khi vào đến Quảng Ngãi là tôi lại nhớ đến bài thơ khóc người yêu của bạn tôi, người lính Bắc Giang tên Nguyễn Sơn Lâm . Lâm khóc người yêu tên là Võ thị Thúy Vinh. Chuyện tình cuả cô giao liên Võ thị Thúy Vinh và Sơn Lâm tôi đã viết trên trang mạng này . Câu chuyện về người lính miền bắc 20 năm sau chiến tranh quay trở lại Quảng Ngãi tìm mộ người yêu. Và anh tìm được. Lần đầu tiên anh tặng người yêu món quà mua từ miền bắc là lọ nước hoa đặt bên mớ tóc dài còn nguyên dưới mộ và hàm răng trắng muốt của người con gái Quảng Ngaĩ rồi anh khóc . Em ơi lần đầu tiên anh có quà tặng em cũng là lần cuối cùng. Ngôi mộ chiến sĩ gái giao liên ấy bây giờ khiêm tốn trong nghía trang xã Tịnh Bình, Sơn Tinh.

Xe chúng tôi chạy ngược lên Ba Tơ . Giữa nắng oi ả tôi khấn, ...." chị Đặng Thùy Trậm ơi, em Võ Thúy Vinh ơi , tôi không thể đến thắp hương cho chị và em Vinh vì công việc trên xanh kia đang gọi. hẹn chị Trâm và em Vinh lần khác . Xin hai liệt nữ phù hộ cho anh em chúng tôi lên núi tìm về trận địa cũ ngày xưa để viết lại làm sống lại sự hi sinh của hàng mấy trăm, mấy ngàn anh em mình trên ấy .chúng tôi biết là chúng tôi có lỗi lắm lắm với các chị và các em…"

Quá trưa. Nắng như mọc rôm trong lưng trong bụng. Con xe cũ của Sư đoàn phó Khuất Duy Hoan ( Khuất Hoan) hai mươi năm trước chạy xoe xóe lên rừng. Hoan ngồi trên xe sờ lên từng nắm đấm, vuốt ve lên khung cửa con xe gắn bó với mình suốt thời chỉ huy sư đoàn 320 . Tôi nhìn bạn tôi mà rưng rưng. Đời người dễ gì để cho ai đó có được giây phút lần lần lại kỉ niệm của mình ? Kỉ niệm với đất, với người, kỉ niệm cả với đồ vật vô tri , với cả bầu trời, thời tiết ta đã từng qua. Thương nhớ kỉ niệm cũng là niềm hạnh phúc của con người. Con người thật vô phúc và bất hạnh khi chả có thứ kỉ niệm nào đáng giá để cho mình hay con cháu mình thổn thức nhớ và yêu. 

Chiều tối hôm ấy chúng tôi đã qua Minh Long , đã sờ lại những miệng hào bờ lô cốt còn lại trong rừng keo của đồng bào dân tộc. Chúng tôi đứng trên sân bay có đường băng dài 800 mét bây giờ là bãi cỏ dài đẹp như thung lũng một vùng bắc Âu. Chúng tôi qua cây cầu sông Vệ và bạt ngàn những cánh đồng mía để về Ba Tơ , nơi ấy có cả ngót một ngàn linh hồn đồng đội chúng tôi đang chờ.

*****

Lần thứ 2 tôi đến Ba Tơ. Tôi cứ băn khoăn tại sao họ nghĩ Ba Tơ heo hút lắm, kì bí lắm, xa xôi lắm, ma thiêng nước độc lắm.

Không phải đâu. Ba Tơ xanh, Ba Tơ sạch và Ba tơ yêu người vô cùng. Ba tơ xinh xắn trên hai con sông Liên và sông Rhe. Ba Tơ nằm trên vùng đất mà tên các xã các làng đều là chữ Ba ở đầu. …..: Ba Bích, Ba Chùa, Ba Cung, Ba Điền,Ba Dinh, Ba Động, Ba Giang, Ba Khâm, Ba Lế, Ba Liên, Ba Nam, Ba Ngạc, BaThành, Ba Tiêu, Ba Tô, Ba Trang, Ba Vì, Ba Vinh, Ba Xa.

Có thể Ba Tơ với chúng tôi không xa vì ở đó có đến hơn 600 đồng đội trung đoàn 52 của chúng tôi nằm lại đó và cả vài trăm anh em nằm rải rác các huyện khác trong đất Quảng Ngãi này. 

Lần thứ 2 tôi ngủ đêm ở Huyện đội Ba tơ. Cả hai lần tôi và đại tá Khuất Duy Hoan không ngủ được. Lần trước vào tháng tư năm 2017 sau trận nhậu cá liêng với rau rừng , uống rượu mật ong. Lần này thì nhậu thịt cầy nấu củ chuối và uống rượu men lá. Đêm , ra sân ngồi dưới cây phượng già nghe tắc kè kêu như gõ vào hồn. Nhìn lên ngọn Đông Ta nhìn về phía Tài Năng và ngọn Cao Muôn thấy ngàn ngàn con đom đóm bay từ dưới sông Liên lên chập chờn. Nơi chúng tôi ngủ đêm nay chính là căn cứ huấn luyện biệt kích Ba tơ ngày xưa. Đây chính là nơi mà quân ta vây ép suốt một tháng trời để tấn công tiêu diệt chi khu Ba tơ và chịu thương vong nặng nề . 

AI chưa đến Ba tơ, chưa nhìn thấy địa hình nơi đây, hơn nữa chưa hiểu tương quan ta và địch những năm 1972 về trước thì chưa thể hiểu nổi những sự hi sinh gian khổ của quân dân Ba tơ nói chúng và trung đoàn 52 của sư đoàn 320 như thế nào . Một ngọn đồi chạy dài bây giờ là một khu đất tuyệt đẹp của Huyện dội Ba tơ lại chính là nơi hàng trăm chiến sĩ e52 gửi xác lại trong những ngày từ 21/9 đến 30/10/ 1972. Nơi đây đứa bạn cùng lớp đại học Cơ Điện của tôi cũng nằm lại. Một sáng tháng tư 2017 tôi đã tìm được mộ nó . Chúng tôi ngồi bên nhau cùng nói chuyện về kỉ niệm thời cùng học ở khoa Chế tạo Máy đại học Cơ Điện Thái Nguyên. Ngày ấy đã xa nửa thế kỉ rồi. 

Sáng 10/4/2019 xe của thượng tá Huyện đội trưởng Ba tơ đưa chúng tôi lên đỉnh núi ở phía ấp Tài Năng nằm ở đông nam quận lị Ba Tơ cũ. . Lên đỉnh núi, chúng tôi trải bản đồ nhìn về thung lũng Ba tơ. Ba tơ đẹp hệt như Sa Pa trong sương vậy. Vài năm nay tôi có bộ sách ngót một nghìn liệt sĩ e52 ở Quảng Ngãi khiến những cái tên như Tài Năng 1, Tài năng 2, Tài năng 3, Cao Muôn , Đông Tà, phẫu ck200, cao điểm 370, 317, trại biệt kích … cứ lởn vở trong đầu. Không thể ngờ hôm nay tôi đứng trên cao điểm nhìn xuống ấp Tài Năng. Nơi ấy bao nhiêu người ở lại không về. Chúng tôi nhìn xuống cầu sông Liên, nhìn xuống đài tưởng niệm khởi nghĩa Ba tơ nhìn xuống nghĩa trang Ba tơ sẫm đỏ trong sáng sớm mà lòng rưng rưng thương nhớ hàng trăm hàng ngàn chiến sĩ trung đoàn 52 , một trung đoàn ra đời đã khổ, đánh địch ở đâu cũng khổ cũng hứng chịu những thiệt thòi vất vả mà vẫn anh hùng . Những người đồng đội e 52 của tôi hệt như những người nông dân nói ít làm nhiều. Sáng nay đứng trên núi đưa máy ảnh về thung lũng Ba Tơ sao tôi bỗng nhớ những người bạn tôi vắng mặt. Tôi nhớ thiếu tướng Nguyễn Nhật Kỉ , nhớ đại tá Trần văn Tích , nhớ đại tá Nguyễn Thế Tân…Trong tôi hiện lên những hình ảnh của các anh chỉ huy lẫy lừng một thời. Anh Hồ Hải Nam, anh Lương MInh Cao. Anh Phùng Căn, anh GIáo và những dũng sĩ trung đoàn 52 mang danh Ba Tơ còn mãi trong lòng đồng bào Quảng Ngãi.

Tạm biệt Ba Tơ. Tạm biệt sông Liên, Đá Bàn, Tài Năng , tam biệt ngôi trường mẫu giáo trẻ thơ xinh tươi hi vọng, tạm biệt những người bạn lính ở Huyện đôi vùng sơn cước mà rất am hiểu văn chương. Tạm biệt vùng đất gối giữa 2 dòng nước giữa vòng núi suốt ngày mây trắng, tạm biệt vùng đất có đội du kích huyền thoại tổ chức ăn thề bên bờ sông Liên để làm nên cuộc khởi nghĩa lừng lẫy nước nhà. Tạm biệt những người bạn mới quen trên hành trình vòng tròn Tây Nguyên Bình Định Quảng Ngãi Tây Nguyên.. Lên đỉnh đèo Vi ô lak nhìn về hướng đông, Ba Tơ mờ như khói. VỚi tôi Ba Tơ là huyền thọại, Ba Tơ là đồng đội. Ba Tơ là bạn bè. Ba Tơ ơi vùng đất tôi thương nhớ cạn lòng.

12/4/2019