Nón lá ống vôi

Một lần xem ti vi, thấy có dịch vụ bắt đỉa đem bán cho thương lái người tàu. Giật mình đánh thót. Ngồi cố xem cho hết thấy họ bắt toàn những con đỉa sun, mà gần ngay Hà Nội. Ô hay hóa ra lâu nay mình ù cạc mình quan liêu không biết ngay ở gần Thủ đô cũng có đỉa.

Tôi làm quen với đỉa sớm lắm. 5 tuổi biết lội ruộng móc cua, đã biết đỉa nào là đỉa trâu, đỉa nào là đỉa hẹ. Sợ nhất là đỉa hẹ. Nó bé như que tăm bơi rõ nhanh và chui rúc bất kể chỗ nào. Nó cắn đau mà gỡ cũng khó. Anh đỉa trâu to như cái sơ mít dai khi no có thể to bằng quả lặc lè trong quán nhậu bây giờ. Ấy thế anh này không đáng sợ. Dễ phát hiện nơi thân thể mình, dễ gỡ và gỡ rồi nhổ bọt cho nó vo tròn ném xa đến vài chục mét. Đi chăn trâu, cho trâu đằm dưới đầm đỉa kéo đến nhưng phải lâu lắm nó mới hạ cánh được bởi vì nó còn dò dẫm tìm chỗ nào da mềm để châu cái mỏ ba chấu vào mà hút máu. Tắm trâu thỏa thuê rồi cho trâu về con đỉa đeo trên cổ trâu ngày càng lớn, nó to như quả chuối mắn. Cả lũ dừng lại lấy cây chọc cời cho nó rơi xuống. Nó không thể bò đi vì căng tròn không co duỗi được mà lê đi. Chúng tôi đốt. Nó nổ cái bụp, máu trâu đen sì văng tóe tung. Con trâu nhìn vẻ thích thú và hàm ơn mình.

Quê tôi đi làm đội nón lá và áo tơi cũng lá. Thứ búp lá cọ sẵn lắm. Nón lá quê tôi xấu nhưng bền kì lạ, bởi nó được lợp bằng búp cọ không mảnh mang như búp Buông miền trung. Dầm dãi hàng năm nón mới hỏng. Lúc ấy gọi là nón mê. Khi đã tàn phế rồi nón mê vẫn còn có ích với con người. Nó được úp lên vại tương ngoài gốc cau, nó đứng lầm lì trên đầu thằng bù nhìn canh dưa canh rau

Nón của người già khác nón thanh nữ. Nó chỉ khác ở chỗ vết bùn trâu vẩy lên nón các chị các cô rửa ngay bằng nước ruộng còn các ông các bà thây kệ. Cái nón có những vết bùn thâm đen như dải pháo hoa lúc rơi xuống, nằm yên đấy cho đến ngày nón bung nón tàn. Nón lá 

Nhưng có một điều rất giống nhau ở vành nón nào cũng có một ống vôi. Cái ống nứa dài bằng hai lọ thuốc đau mắt bây giờ. Trong ống nhồi vôi, ớt đỏ và bồ hóng và một cái que to hơn cái tăm cài sẵn. Đi làm đồng đỉa bám vào chỉ cần rút cái que vôi chấm vào đầu con đỉa nó sẽ rời khỏi chân người và miệng đỉa tóe máu tươi. Tất nhiên đấy là máu của người chứ máu đỉa không phải đỏ tươi như thế. Con đỉa quằn quại mãi không bơi đi được. Cái đầu nhỏ tức là đầu có răng của đỉa run lên bần bật. He he, đúng là giẫy như đỉa phải vôi. Đỉa rơi khỏi chân rồi, ở chỗ mồm nó vừa bám vào chân mình tứa máu. Một vệt máu tứa ra từ hình sao ba cánh. Máu cứ tứa mãi không cầm lại. Chỉ cần sé một miếng lá nón( lá càng cũ càng tốt) to như móng tay dán vào là mới cầm máu, cái miếng lá nón ấy cứ dính chặt vào chân người khô mịn. 

Lâu rồi. Quê tôi không còn đỉa. Tắm ao hồ không sợ đỉa hẹ chui vào chỗ kín, đi làm đồng chả ai còn phải mang ống vôi. Về quê, nhìn các cô gái xe máy chống chân bờ ruộng đứng trên bờ sịt thuốc trừ cỏ thuốc diệt côn trùng xuống ruộng rồi ve ve ra về. Chúng nó đi xe máy không thể đội nón lá mà quấn kín mặt mũi và sà cạp rít bắp chân. Đỉa có còn sống cũng chịu. Cái bình vôi ngày xưa bây giờ vứt ngoài bờ rào vứt ở bụi tre. Người lớn nát trẻ con rằng chỗ ấy có ma. Không thể tìm đâu ra cái nón lá treo vách đầu nhà. Cọ quê tôi vẫn sâm lá, vẫn reo vang lốp đốp khi mưa rào. Lá cọ vàng ánh lên trong nắng chiều, cả cái khua xào xạc của nó cũng khiêm nhường dĩ vãng. Những đồi cọ đứng cô đơn giữa một vùng quê thay da đổi tóc.