CHUYỆN LÀNG ( Phần 1 )

Bây giờ chả cứ gì mọi người ít tuổi mà ngay cả tôi nghe kể chuyện đánh đấm đùng đoàng cũng thấy nhàn nhạt rồi. Chuyện tình thì đã qua. Chuyện đầu tư kinh doanh thì bại trận, nói đến là sởn da gà. Chuyện chính trị thì có nghe có nói cũng là hóng hớt chém gió. Mấy anh về hưu đi bộ buổi sáng rồi rủ nhau ăn sáng rồi Chém Gió chính trị, nuối tiếc oán than. Tôi dị ứng. Thế thì chỉ còn mỗi chuyện hồi nhỏ. Nói chuyện thời nhỏ cho nó lành. Mà nói đến thời thò lò mũi thì là nói đến làng quê đến bạn mũi thò lò. Làng nào mà chả có ối chuyện hay. Có điều kể lại có lọt tai người nghe không mà thôi. Với lại kể với ai? Thôi thì cứ kể đại ra phây ai nghe thì nghe.

Mà kể chuyện hồi nhỏ là phải kí ức với người nhiều tuổi. Đừng kể với lũ trẻ con mà dại . Các cháu nó lại bảo ông già toàn là ngày xưa thế này ngày xưa thế kia ...

Xóm Giữa làng .

Con đường tàu hỏa Hà Nội- Lào Cai sẻ vào giữa làng tôi thành một đường kính, tâm đường kính ấy là giữa làng. Giữa làng thì đương nhiên có sự khác biệt ria làng rồi. Hàng bán nước mắm cá khô ở đó. Hàng Lò rèn, hàng nhuộm, hàng cúp tóc cũng ở đó và có một cái điếm để các nhà chức trách tuần phòng trị an. Tựa vào quả đồi có trường tiểu học là một cây đa và bãi cỏ rõ thật mịn làm nơi mít tinh. Tôi nhớ xa xưa lắm có một cái sân khấu cột gỗ mái lá để diễn tuồng diễn chèo, là nơi thanh niên tập múa son mì ngày 2/9, ngày trung thu . Thời ấy mới hòa bình vài năm . những người tản cư từ dưới xuôi lên chưa mấy ai về, làng tôi còn đông vui lắm. Ông thợ giày cặm cụi ngồi ở gốc vông sửa những đôi giầy Giôn những đôi Bát kết. Ông thợ bạc có cái đèn xì ngọn lửa bé xíu xanh lè chuyên kéo những cái vòng trẻ con. Khoái nhất là ông kẹo kéo. Chúng tôi túm đen túm đỏ quanh ông nuốt nước bọt nghe ông rao : ké…éo đê ê ..ê . Hồi ấy chúng tôi mặc quần lá tọa . Cái quần lẽ ra phải luồn dải rút nhưng dải rút thì tút ra làm dây chơi quay còn thì lấy dây bẹ chuối buộc ngang quần kéo cạp lên thả xuống. Có những hôm mải chơi đứt đánh phựt dây quần tụt xuống mà vẫn mải mê quay vơi đáo. Thằng Vân bạn thân nhất của tôi bố nó đi Điện Biên Phủ về có dây dù làm dải rút quần trông nể quá . thỉnh thoảng mượn nó một hôm . Hôm nào mượn được , mình cố tình để thò cái nút dây dù dài xuống oai phết . Một bữa đang ăn cơm tối nó gọi ngoài ngõ trả dải rút cho tao đê…ê . Tức ói máu vội lao ra vườn tước cái bẹ chuối treo cái cạp quần hôi mù vào bụng rồi ném trả nó đoạn dây dù. Tức cả đêm .

Cái xóm giữa làng này được gọi là xóm Làng. Đứng đầu là ông trưởng xóm. Nay Hòa bình rồi trưởng xóm thường là có chân chi bộ. Ông nội tôi không trong chi bộ nên thôi chức . Ông buồn , bà nội thì bảo may quá, cứ làm trưởng xóm chỉ tổ đun nước họp với hành. Bờ rào nứa cũng tan hoang. Chả là mỗi đêm họp xóm ra về bà con dỡ rào vườn nhà tôi đốt làm đuốc đi về .

Tổ đổi công ra đời vui thế . Bao nhiêu chuyện vui buồn trong nhà nay mang cả ra tổ đổi công mà chia sẻ . Con người mới đi lên phới phới. Năm 1957 tôi mới 5 tuổi nhưng đã đọc được chữ. Chồng nong phơi lúa của nhà tôi còn rõ cái khẩu hiệu viết bằng vôi trắng đã ngả màu “ Đả đảo địa chủ “ Hỏi mẹ địa chủ là gì ? mẹ mắng đừng có hỏi ông nội đánh mày chết. Hồi ấy chả cứ gì quê tôi, đâu đâu cũng văn nghệ đâu đâu cũng làm sạch xóm làng, diệt muỗi diệt chuột ăn chín uống sôi. Lũ trẻ nhỏ chúng tôi cứ mỗi tuần vào chiều thứ 6 đi cổ động. Đi Cổ động là xếp hàng đội ngũ chỉnh tề . Trống Cà rình đi trước , người chỉ huy cầm cái loa bằng ống sắt tây mà hô to những câu khẩu hiệu. Tôi nhớ lắm và thích thú lắm những câu hô khẩu hiệu của anh Thêm Quỳnh Toét mắt xã tôi. Anh cầm cái a lô ( hồi ấy chúng tôi gọi thế ) giọng sang sảng :

- Tích cực diệt muỗi diệt chuột là thiết thực bảo vệ cuộc sống của nhân dân ! 

Cả đoàn hơn trăm đứa trẻ hô to : Tích cực tích cực . Anh Thêm Quỳnh lại hô: 

-Toàn dân Thi đua làm sạch xóm làng ! Chúng tôi lại hô theo : Thi đua thi đua ! Kết thúc bao giờ cũng phải có câu kết :

- Hồ Chủ tịch muôn năm . Chúng tôi hô Muôn năm muôn năm 

Rồi là trống cà rình gõ dồn dập cuối lời hô. Cứ thế đoàn cổ động đi quanh co hết xóm trong xóm ngoài . Vui đáo để . Chúng tôi đi cổ động nhìn lũ trẻ cởi truồng chưa đến tuổi được đi cổ động cũng vênh váo ra trò. Anh Thêm Quỳnh toét mắt ngày ấy là thần tượng của tôi rồi . Cứ nhớ lại cái a lô bằng sắt tây là nhớ đến một thời xóm giữa làng của tôi thật hoành tráng.

Hồi ấy tôi nể nhất thằng Cư. Nó hơn hai tuổi nhưng học cùng lớp tôi. Nhà nó ở dưới Nam định lên từ hồi 45 . Bố nó làm kiểm lâm trên laokay. Cái gì nó cũng biết. Cái gì ở làng nó bảo cũng là bình thường . Nhà nó ở sát luôn đường tàu hỏa. Mỗi tối nó nhặt đá đường tàu về xếp ô vườn hoa nhà nó. Nó trồng toàn hoa mười giờ . Nó bảo tôi khi nào hoa nhà tao nở tao ới sang nhà mày cho bầm mày nấu cơm . Tôi kể lại với mẹ. Mẹ cười buồn , giờ ấy bầm còn ở ngoài đồng con ạ . 

Hồi ấy ngày có vài chuyến tàu thôi nhưng rất đúng giờ. Vài năm mới đổi giờ tàu một lần. Đổi giờ tàu là cả một sự thay đổi lớn đối với xóm giữa làng. Sáng , chin giờ là tàu Hà nội lên ngược . Chiều, 2 giờ rưỡi là tàu xuôi . Đêm : 9 giờ tối tàu ngược rồi 2 rưỡi sáng lại có chuyến xuôi . Cứ thế năm này qua năm khác tàu qua nhà là biết mấy giờ . Chỉ đến khi chiến tranh phá hoại của Mỹ nổ ra những chuyến tàu xuôi ngược mới thất thường . Bao nhiêu năm tiếng còi tàu mặc định vào giấc ngủ trẻ con của tôi . Nhà tôi cách đường tàu dăm chục mét tiếng chạy xập xuỳnh của tàu hỏa cứ như ru ngủ vậy. Lúc mới biết đọc chữ hàng ngày cứ đánh vần những chữ viết trên các tấm biển gỗ chôn cạnh đường tàu . Ở ngay cửa nhà tôi có cái biển sơn trắng chữ đen không có dấu khiến dòng chữ trên đó thuộc từ bé mà mãi tới lớn mới hiểu . Cái dòng chữ thế này : DUONG VONG:…/ BANKINH :…/ TOCDO: …/ GIOIHAN:…Hóa ra là họ ghi bán kính cong , tốc độ chạy và giới hạn tốc độ . Rồi , cái toa tàu bố tôi bảo là Voa gông . Sao lại là voa gông ? ông trưởng ga ở ga nhà tôi họ gọi là Sếp . Chịu chả biết Sếp là gì những cũng gọi ông Viện làm trưởng ga là ông Sếp Viện . Những kỉ niệm con con ấy rũ mãi không ra khỏi trí nhớ .

(còn tiếp )