Tháng mưa

" Mưa tháng 7 gãy cành trám

Nắng tháng tám rám trái bưởi"

Tháng tám âm lịch nắng rõ là vàng. Vàng lắm. Tôi cứ nghĩ cái màu vàng nắng tháng tám ngày xưa nó nhuộm được lên làng quê và cả con người nữa. Một loại thuốc nhuộm không phai, chứ không như bây giờ, nắng chỉ tổ làm bốc mùi men và ảo giác, nắng nấp đằng sau những tính toan của kẻ có tiền quyền. Ngày nay nắng chả có chút tình gì. Tội nghiệp nỗi nhớ mùa nắng ngày xưa.

Nhà tôi có 3 cây bưởi. Một cây nấp cạnh một cây ổi và khuất tây một cây nhãn. Cây bưởi này phía tây quả bé như củ xu hào ăn he cả lưỡi. Về phía đông quả nó to gấp đôi mà ăn nửa chua nửa ngọt. Các bà quê tôi gọi là ăn rôn rốt chua. Ai cũng thích.

Nhưng có hai cây bưởi mép vườn gần bờ lúa. Hai cây gần nhau và chả vướng khuất gì hết. Nó mọc chòi lòi lên giữa một vườn dong giềng. Quả nào cũng như quả nào đều tăm tắp. Chỉ tội nó là bưởi chua. Tôi nhớ cứ dịp mùng 2 tháng chín là cả vệt cành phía tây quả bưởi nào cũng nâu một phía. Phía ấy là phía nắng tây. Bố bảo, đúng là nắng tháng tám rám trái bưởi. Mẹ thì tiếc. Mỗi lần chòi bưởi đi chợ bán là chừa những quả rám má lại cho các con ăn. Mùa thu cứ ươm vào trong tôi cái mùi bãi rau muống từ ruộng 5 % có những quả nhãn rụng xuống ngòn ngọt và mùi ổi mùi bưởi từ vườn xưa dưới hăng hăng mùi nắng.

Chỉ mới trước đó một tháng thôi quê tôi mưa thì thụt. Mưa đến nỗi nhà nông mà ngồi trong nhà lo hai bữa ăn mà thở dài. Mẹ giở đống quần áo tã tượi của các con ra ngồi vá. Thi thoảng nhìn ra ngoài hiên. Mưa rầm rĩ, có lúc sủi cả bong bóng. Trống hộ đê tung tung. Mẹ chọc kim vào ngón tay, đưa tay lên miệng mút chùn chụt đau đớn. Chúng tôi quẩn quanh với vài quyển truyện Kim đồng nát tươm và nồi hạt mít luộc lẫn khoai sọ chòng nhau chí chóe.

Mẹ bảo, mưa tháng bảy gãy cành trám đấy con ạ.

Bỗng thằng em reo lên.

Đúng rồi con thấy tiếng ầm ầm răng rắc trên cây trám nương cọ nhà ông Khóa Mạn. Anh em tôi đồng thanh, đi nhặt trám thôi. Thế là cởi trần hết, đứa lớn đứa bé mang rổ lên nương cọ có cây trám cổ thụ. Trong mưa, những chổ nước chảy từ trên gò xuống, trám sun lại cả đống dưới chân đồi. Cây trám có những cành gẫy là những cành sai chĩu chịt. gỗ trám ròn lắm, những cành sai chĩu quả gặp thêm mưa, gẫy là phải.

Có những buổi chăn trâu rủ cả bạn gái đi nhặt trám. Cởi áo ra gói trám mang về. Quần đùi trễ rốn cưỡi lưng trâu vẻ hiên ngang mãn nguyện. Hơn nửa thế kỉ biền biệt, những cơn mưa mang đi cả một trời thương mến.

Vài chục năm rồi, quê tôi không còn cảnh nhà nào cũng có cây trám trong nương cọ nương chè nhà mình nữa. Mọi thứ vào HTX và thành điền thổ quốc gia. Trám đen, trám trắng, trám chim giờ ra chợ mua cũng có. Nhưng tôi thèm cái mùi trám mưa tháng 7 khiến nó rụng xuống rồi dòng nước đưa nó xuống chân đồi. Trám quê tôi ngày xưa có mùi nắng mùi mưa mùi cỏ dại. Dù trong mưa nó vẫn thơm mùi nhựa. Nhựa trám hệt như mùi ông sao trong tiết trung thu của một vùng quê nghèo thuần Việt đã xa lăng lắc.

Hà nội một ngày mưa 10/9/2019